[Γράφημα] Twitter και Έλληνες πολιτικοί

Κατά τους τελευταίους μήνες παρατηρούμε ότι ένα κομμάτι της πολιτικής ζωής έχει αρχίσει να παρεκκλίνει της κλασικής επικοινωνιακής πορείας, αυτή που διέρχεται από τη γειτονιά των παραδοσιακών ΜΜΕ. Έτσι, αντί να περιμένουν να μιλήσουν στις ειδήσεις των 20:00 ή να περιμένουν τη σειρά τους για μια συνέντευξη σε κυριακάτικη εφημερίδα, παρατηρούμε ότι πολλοί βουλευτές επιλέγουν τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα αποκαλούμενα "social media", για να κάνουν δηλώσεις ή να ενημερώσουν το κοινό τους. Μάλιστα, κάποιες από τις δηλώσεις ή τις πληροφορίες που διακινούνται μέσω social media έχουν ιδιαίτερο πολιτικό βάρος. Είναι πρόσφατα τα παραδείγματα κατά τα οποία, η πρώτη ανακοίνωση για την ίδρυση πολιτικού σχηματισμού έγινε μέσω Facebook ενώ η πληροφόρηση και οι ανακοινώσεις για ανεξαρτητοποίηση ή διαγραφή βουλευτών έγιναν μέσω Twitter.

Ορολογία Twitter

Στο Twitter ένας χρήστης δημιουργεί τη σελίδα του ("λογαριασμός") και δημοσιεύει μηνύματα ("tweets") με όριο τους 140 χαρακτήρες. Ένα tweet μπορεί να είναι πρωτότυπο, απάντηση ή αναδημοσίευση ενός tweet άλλου χρήστη ενώ μπορεί να έχει τη μορφή κειμένου, εικόνας, βίντεο ή ηχητικού αποσπάσματος. Για να μπορεί ένας χρήστης να διαβάζει με αυτοματοποιημένο τρόπο τα tweets άλλων χρηστών τους ακολουθεί ("follow"). Το σύνολο των tweets των άλλων χρηστών συνιστά τη χρονογραμμή ("timeline"). Αν ο χρήστης θέλει να φτιάξει μια θεματική ομάδα από λογαριασμούς άλλων χρηστών, είτε τους ακολουθεί είτε όχι, ώστε να μπορεί να διαβάζει πιο οργανωμένα τη χρονογραμμή του, τότε βάζει τους λογαριασμούς σε λίστες ("list"). Τέλος, αν θέλει να προωθήσει ένα tweet, το αναμεταδίδει ("retweet"), ενώ αν θέλει απλά να το επισημάνει ή να το κρατήσει για το αρχείο του, το προσθέτει στα αγαπημένα του ("favorite").

Μεθοδολογία

Στο σημερινό σημείωμα θελήσαμε να ασχοληθούμε με το Twitter. Για το σκοπό αυτό συλλέξαμε λογαριασμούς πρώην και νυν υπουργών, βουλευτών, αξιωματούχων, συμβούλων, παρατάξεων, κομματικών νεολαιών, καθώς και ατόμων τα οποία έχουν εκδηλώσει επισήμως ενδιαφέρον για τα κοινά κατεβαίνοντας ως υποψήφιοι σε εκλογές.

Αφαιρέσαμε κάποιες από τις διπλοεγγραφές (σ.σ. μέχρι πρότινος ο κ. Γεράσιμος Γιακουμάτος διατηρούσε τρεις λογαριασμούς στο Twitter, εκ των οποίων και οι τρεις φέρονται επίσημοι και έχουν ή είχαν τακτική ανανέωση) και καταλήξαμε σε μια τελική λίστα περίπου τριακοσίων λογαριασμών. Στη συνέχεια, αναζητήσαμε ένα τρόπο για να συνδέσουμε τους λογαριασμούς μεταξύ τους. Στο πλαίσιο της βασικής εισαγωγής που κάνουμε σήμερα, ο πλέον προσφορότερος τρόπος ήταν αυτός του "ποιος ακολουθεί ποιον", ο οποίος αποκτά και μια ενδιαφέρουσα σημασιολογική διάσταση: χωρίς να λείπουν οι εξαιρέσεις, παρατηρούμε ότι αν τον λογαριασμό ενός πολιτικού τον διαχειρίζεται ομάδα συνεργατών του, τότε το ποιους ακολουθεί είναι μάλλον αποτέλεσμα κεντρικού σχεδιασμού και συνήθως τα άτομα αυτά κινούνται στον στενό κομματικό του περίγυρο. Αν όμως διαχειρίζεται τον λογαριασμό ο ίδιος, τότε δίπλα σε αυτούς που "πρέπει" να ακολουθήσει υπάρχουν και λογαριασμοί που "θέλει" να ακολουθήσει, λογαριασμοί που δεν ανήκουν απαραίτητα στον ίδιο κομματικό ή ακόμα και πολιτικό χώρο.

Αφού συνδέσαμε τους λογαρισμούς και παρατηρήσαμε ότι όλοι ανήκουν σε ένα κοινό δίκτυο χωρίς "ναυαγούς" που δεν ακολουθούν ή δεν ακολουθούνται από κανέναν άλλο άτομο του δικτύου, εφαρμόσαμε έναν αλγόριθμο εύρεσης κοινοτήτων. Αυτό που κάναμε δηλαδή ήταν να εξετάσουμε κατά πόσο υπάρχουν στο δίκτυό μας υπο-ομάδες των οποίων τα μέλη προτιμούν να ακολουθούν τα υπόλοιπα μέλη εντός της υπο-ομάδας τους παρά άτομα που δεν ανήκουν σε αυτήν. Ο αλγόριθμος βρήκε έξι κοινότητες για τις οποίες επιλέχθηκαν τα κατάλληλα χρώματα και τις παρουσιάζουμε εδώ:



[Πλήρες μέγεθος]

Παρατηρούμε ότι από τις κοινότητες που εντοπίστηκαν οι τέσσερις από αυτές αντιστοιχούν λίγο πολύ σε διακριτούς κομματικούς σχηματισμούς: Νέα Δημοκρατία (μπλε), ΠΑ.ΣΟ.Κ. (πράσινη), ΛΑ.Ο.Σ. (γκρι) και Χρυσή Αυγή (κίτρινη). Από τις υπόλοιπες δύο, η πορτοκαλί απαρτίζεται από άτομα που πρόσκεινται στη Δημοκρατική Αριστερά και από άτομα που πρόσκεινται στους Φιλελευθέρους (σ.σ. "ευρωπαϊστικό" μπλοκ) ενώ η βυσσινί από άτομα που πρόσκεινται είτε στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., είτε στους Ανεξάρτητους Έλληνες είτε στους Οικολόγους Πρασίνους (σ.σ. "αντιμνημονιακό" μπλοκ). Παρά το γεγονός ότι ο αλγόριθμος εύρεσης κοινοτήτων δεν κατάφερε να διαχωρίσει τους τρεις κομματικούς σχηματισμούς της βυσσινί κοινότητας, ένας δεύτερος αλγόριθμος που χρησιμοποιήσαμε για την αποτύπωση του δικτύου στις δύο διαστάσεις κατάφερε να ωθήσει τους λογαριασμούς που πρόσκεινται στους Ανεξάρτητους Έλληνες προς τα σύνορα με τη Νέα Δημοκρατία ενώ διατήρησε τους λογαριασμούς που πρόσκεινται στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και τους Οικολόγους προς το μέρος της πορτοκαλί κοινότητας (ΔΗΜ.ΑΡ. και Φιλελεύθεροι).

Κρίνοντας με βάση το μέγεθος των χρηστών στο κεντρικό γράφημα - δηλώνει αναλογικά το βαθμό στον οποίο ο συγκεκριμένος λογαριασμός συνδέεται με τους υπολοίπους της έρευνας - παρατηρούμε ότι τους πλέον "δικτυωμένους" λογαριασμούς διατηρούν οι κ.κ. Ζαννή, Ζ. Μακρή, Μπακογιάννη, Μητσοτάκης, Πλεύρης, Μουσουρούλης, Παπανικολάου, Σταϊκούρας, Μηταράκης, Μουρούτης και Α. Γεωργιάδης από το χώρο της Νέας Δημοκρατίας, ο κ. Νικολόπουλος (πρώην ΝΔ και Αν.Ελ., νυν Χριστιανοδημοκρατικού Κινήματος), οι κ.κ. Χρυσοχοΐδης, Διαμαντοπούλου, Ανδρουλάκης, Καΐλή, Βενιζέλος, Τόλκας και Καρούνος από το χώρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο κ. Παπαδημούλης από τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α, η κ. Γιαννακάκη από τη Δημ. Αρ. και ο κ. Λυμπουρίδης από τη Δράση.

Παλαιότητα

Κοιτώντας τις ημερομηνίες δημιουργίας των λογαριασμών παρατηρούμε ότι περισσότεροι από τους μισούς έχουν δημιουργηθεί από το Φεβρουάριο του 2011 και μετά. Οι τριάντα παλαιότεροι εμφανίζονται στο γράφημα:



Την τιμητική της έχει η ομάδα Διαδικτύου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. υπό τον κ. Καρούνο μαζί με τους κ.κ. Χρυσοχοΐδη και Λαμπρινίδη από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Από το χώρο της Νέας Δημοκρατίας οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με το Twitter ήταν η κ. Μπακογιάννη (σ.σ. εμφανίζεται με πράσινο επειδή ο λογαριασμός της συνδέεται περισσότερο με άτομα που ανήκουν στον χώρο της πράσινης κοινότητας, συνήθως ΠΑ.ΣΟ.Κ.), ο κ. Μητσοτάκης, ο κ. Βολουδάκης και η κ. Ζαννή. Από το χώρο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. οι πρώτοι ήταν ο κ. Καρατσιουμπάνης (2008) και η κ. Δούρου (2009). Τέλος, ο πλέον αρχαιότερος χρήστης του Twitter από το σύνολο που εξετάσαμε είναι ο κ. Περλικός των Φιλελευθέρων με τον λογαριασμό του να έχει συμπληρώσει ήδη 6 χρόνια ζωής (Ιανουάριος 2007).

Αριθμός followers

Οι δημοφιλέστεροι λογαριασμοί με βάση των αριθμό των χρηστών οι οποίοι τους ακολουθούν ("followers") παρουσιάζονται στο επόμενο γράφημα:



Οι κ.κ. Καϊλή, Καμμένος, Ανδρουλάκης, Παπανδρέου, Βενιζέλος και Καφετζόπουλος (σ.σ. υποψήφιος ευρωβουλευτής με τους Οικολόγους) συγκεντρώνουν μεταξύ 20.000 και 30.000 followers. Οι υπόλοιποι κινούνται στο διάστημα 7.000-15.000 followers ενώ οι μισοί από τους πολιτικούς που ερευνήσαμε έχουν λιγότερους από 1.000 followers. Να σημειωθεί ότι για την περίοδο φθινοπώρου 2012 είχαμε εκτιμήσει το σύνολο αναφοράς (συνολικοί λογαριασμοί Ελλήνων χρηστών στο Twitter) σε 320.000-350.000.

Επιρροή

Σε ό,τι έχει να κάνει με την γενική επιρροή ενός χρήστη, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον αριθμό των followers μιας και παρουσιάζει δύο σοβαρά μειονεκτήματα.

Το πρώτο είναι ότι περιλαμβάνει λογαριασμούς που έχουν εγκαταλειφθεί από τους κατόχους τους. Οι λογαριασμοί δημιουργήθηκαν για να δοκιμάσει ο χρήστης την υπηρεσία αλλά για διάφορους λόγους αποφάσισε να την αφήσει στην άκρη προσωρινά ή μόνιμα. Το δεύτερο μειονέκτημα έχει να κάνει με τη φύση των συζητήσεων στο Twitter. Κατά κύριο λόγο, είναι ένα μέσο που ευνοεί τη "ζωντανή" παρακολούθηση των μηνυμάτων. Έτσι όσο πιο πολλούς και πιο "ομιλητικούς" λογαριασμούς ακολουθεί κανείς, τόσο πιο πολύ εύκολο είναι να παραβλέψει να διαβάσει κάποιο μήνυμα, ειδικά αν το μήνυμα αυτό δεν προκαλέσει συζητήσεις ικανής διάρκειας.

Μια λύση που αντιμετωπίζει τα παραπάνω προβλήματα είναι η μέτρηση του λεγόμενου πραγματικού κοινού ("reach"). Ο υπολογισμός είναι σχετικά πολύπλοκος, απαιτεί άμεση και ταχεία πρόσβαση σε πλήρη δεδομένα και γι' αυτό τον αναλαμβάνουν συνήθως εταιρείες-επίσημοι συνεργάτες του κάθε μέσου. Η πιο γνωστή εταιρεία-συνεργάτις του Twitter είναι η Klout. Αναζητήσαμε, λοιπόν, για τους λογαριασμούς που μας ενδιαφέρουν τα στοιχεία του πραγματικού κοινού όπως τα δίνει η Klout και καταλήξαμε στο ακόλουθο γράφημα:



Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα γραφήματα, παρατηρούμε μια σαφή κυριαρχία των Φιλελευθέρων: από τους πέντε λογαριασμούς για τους οποίους η Klout υποστηρίζει ότι διαθέτουν ως πραγματικό κοινό πάνω από 10.000 άτομα οι τέσσερις ανήκουν σε χρήστες που ανήκουν ή πρόσκεινται στον γενικότερο χώρο των Φιλελευθέρων με τη μόνη "παραφωνία" να είναι ο κ. Α. Γεωργιάδης. Στην πρώτη δεκάδα βρίσκουμε επίσης τους κ.κ. Καμμένο, Κασιδιάρη και Μουρούτη.

Ενδιαφέρον έχει το ότι περίπου τα 2/3 των πολιτικών που εξετάσαμε εμφανίζονται να έχουν πραγματικό κοινό λιγότερο από 100 άτομα. Αυτό ενδεχομένως να εξηγείται από το γεγονός ότι πολλοί εξ αυτών χρησιμοποιούν τον λογαριασμό τους με αυτοματοποιημένο τρόπο και απέχουν από κάθε είδους συζήτηση με τους υπόλοιπους χρήστες του μέσου.

Σύνοψη

Συγκεντρώσαμε μια λίστα 300 περίπου πολιτικών, πολιτευτών και πολιτευομένων. Αφού συνδέσαμε τους χρήστες χρησιμοποιώντας ένα απλό κριτήριο (το "ποιος ακολουθεί ποιον") κατορθώσαμε να τους διαχωρίσουμε σε κοινότητες που χονδρικά αντιστοιχούν σε πολιτικούς χώρους ή σχηματισμούς. Στη συνέχεια επιχειρήσαμε να εντοπίσουμε τα πρόσωπα που απολαμβάνουν σχετικής δημοφιλίας καθώς και τα πρόσωπα των οποίων τα μηνύματα προκαλούν συζητήσεις.

Αυτή η πρώτη ανάλυση είχε στατικό χαρακτήρα. Σε μελλοντικό σημείωμα θα έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε μια δυναμική ανάλυση του δικτύου περνώντας από τα πρόσωπα στις ιδέες. Θα παρακολουθήσουμε το πώς γεννιέται και πώς ταξιδεύει μια είδηση μέσω του Twitter καθώς και ποιον ρόλο παίζουν οι "απλοί χρήστες" στην όλη διαδικασία.

---

Μια έκδοση αυτού του κειμένου δημοσιεύθηκε στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" της 27ης Ιανουαρίου 2013.

---

---